UGONJWA WA PID:

 *UGONJWA WA PID* (Pelvic Inflammatory Disease)

au Maambukizi Katika Mfumo wa Uzazi wa

Mwanamke.

Magonjwa ya zinaa ndio sababu kuu ya

wanawake kupata maambukizi katika mfumo wa

uzazi yani (PID). Mwanamke 1 kati ya wanawake 8 walipota PID katika wakati wowote ndani ya maisha yao hupata tabu kushika mimba

*(PID) NI NINI?*

PID ni maambukizi katika mfumo wa uzazi wa

mwanamke na mara nyingi husababishwa na

magonjwa ya zinaa kama gonorrhea na

chlamydia ila kuna aina ya maambukizi mbali na

magonjwa ya zinaa yanaweza kusababisha

maambukizi ya PID.

*JE! MWANAMKE HUAMBUKIZWAJE PID?*

Kuna njia kadhaa ambazo mwanamke anaweza

kuambukizwa PID. Njia hizo ni pamoja na:

- Kama una ugonjwa wa zinaa na haijatibiwa

- Kufanya ngono zembe isiyo salama (yani kulala

na wanaume tafauti tafauti)

- Kuwa na mpenzi ambaye ana wanawake wengi

nnje

- Kama umekuwepo na historia ya PID hapo

nyuma

- Maambukizi ya njia ya uzazi hasa kipindi mara

baada ya kujifungua (au postpartum period)

- Maambukizi ya njia ya uzazi mara baada ya

kutoa mimba kwa njia zisizo salama (post

abortion) au mara baada ya mimba kutoka

(miscarriage)

- Kutumia vipandikizi vya ndani ya mfuko wa

uzazi (IUCD) kama njia mojawapo ya uzazi wa

mpango

- Kuambukizwa kupitia damu iliyo na vimelea vya

PID

- Kutumia (Vaginal Dauche)

*UTAJUAJE UKO NA (PID)?*

Zipo dalili kadhaa za ugonjwa huu wa PID.

Miongoni mwa dalili hizi ni:

- Mwanamke kuhisi maumivu ya tumbo hasa

maeneo ya chini ya kitovu

- Kupata maumivu ya mgongo

- Mwanamke kupata utoko mchafu sehemu za

siri. Utoko huu huambatana na harufu mbaya.

- Kuhisi maumivu wakati wa kukojoa

- Kupata maumivu au kutokwa na damu wakati

wa tendo la ndoa

- Kutoka damu bila mpangilio wakati wa hedhi

- Kupata homa

- Kupata damu innje ya siku zako zako za-

kawaida kupata damu ya hedhi

- Wakati fulani kuhisi kichefuchefu kama

mwanamke mja mzito na kutapika

*VIPIMO VYA PID*

Hakuna vipimo maalum kudhibitisha mwanamke

ameathirika ila Dactari hujua mwanamke

ameathirika baada ya kuchukua historia ya

muhusika na kufanya vipimo vingine kama:

- Kuchunguza mkojo ili kufahamu kama mgonjwa

ana mimba. Kipimo hiki ni muhimu hasa kwa

mwanamke aliye katika umri wa kuzaa au

mwenye uwezo wa kubeba mimba

- Uchunguzi wa mkojo kwenye darubini ili

kutambua aina za vimelea vinavyomletea

mgonjwa uambukizi. Aidha mkojo huweza

kuoteshwa katika maabara kwa ajili ya kutambua

aina nyingine za vimelea viletavyo uambukizi huo.

- Kupima damu kwa ajili ya kuchunguza jinsi aina

mbalimbali za chembe za damu zilivyoathiriwa na

uambukizi huo au kama kuna mwingiliano na

magonjwa mengine yaliyojificha. Kipimo hiki kwa

kitaalamu huitwa (Full Blood Picture).

- Kuchukua utando unaozunguka shingo ya uzazi

na kuuotesha kwa ajili ya utambuzi wa aina za

vimelea viletavyo maambukizi hayo. Kipimo hiki

huitwa (Cervical culture)

- Aidha ni muhimu pia kufanya vipimo vingine kwa

ajili ya utambuzi wa magonjwa yaambukizwayo

kwa njia ya kujamiiana, kama vile virusi vya

ukimwi na kisonono.

- Mgonjwa pia anaweza kufanyiwa ultrasound ya

nyonga ili kuangalia kama kuna athari yeyote

katika mfumo wake wa uzazi.

*JE PID INAWEZA KUTIBIWA?*

Jibu ni ndio kama itagunduliwa mapema inaweza

kutibiwa na ikaisha, ila ieleweke kama tayari

ilikuwa imeharibu njia za uzazi uharibifu ule

haiwezi kurekebishwa. Kila mara ukichelewesha

kutibu PID ndivyo itaharibu mfumo wako wote wa

uzazi sasa ni muhimu ukiona mojawapo wa dalili

nilizozitaja utembelee daktari ili upate tiba. Hata

kama utatibiwa na zile dalili zikapotea hakikisha

kila mara unashauriana na daktari wako na

ukipata mume mwingine ni muhimu umueleze ili

mpate matibabu msi-ambukizane mara kwa

mara. Ijulikane kama ulikuwa na PID awali

inaweza kurudi mara kwa mara.

*MATIBABU*

Mara mgonjwa anapogunduliwa kuwa

ameathiriwa na ugonjwa huu, dawa za jamii ya

antibayotiki huweza kutumika kwa ajili ya kuua

vimelea vya ugonjwa .

Ieleweke pia mara nyingi ugonjwa hujirudia mara

kwa mara kama mwanamke atapewa tiba na

mume asitibiwe. Na kama maambukizi imekuwa

sugu inabidi muathiriwa amueleze daktari ili

apate kutumia anti-biotics kwa mda mrefu kuliko

kawaida. Lakini muhimu sana mwanaume apewe

dawa wakati mwanamke anatibiwa. Ikiwa

mwanamke peke yake atapata tiba pindi atakapo

lala na mwanaume yule yule maambukizi

yatarejelea.

*MADHARA YAKUTO-FWATA MATIBABU*

- Maumivu ya mfuko wa uzazi wakudumu

- Utapata ugumu wa kushika mimba

- Ectopic pregnancy (mtoto kuwa innje ya mfuko

wa uzazi)

- Kuziba kwa njia ya uzazi

*JINSI YA KUZUIA MAAMBUKIZI*

Kuna njia kadhaa za kuzuia maambukizi katika

mfumo wa uzazi. Njia hizi ni pamoja na:

- Njia hakiki ya kujizuia na maambukizi haya ni

kuwacha ngono zembe na kufanya ngono salama

- Kuwahi kuwaona wataalamu wa afya mara dalili

za ugonjwa huu zinapoanza kujitokeza au pindi tu

unapogundua kuwa mwenzi wako ana dalili za

magonjwa ya zinaa au anatembea na wanawake

wengine

- Kufanya vipimo mara kwa mara hasa vya

mfumo wa uzazi, pamoja na vipimo vya

maambukizi ya magonjwa yanayosambazwa kwa

njia ya ngono (STI) khususan ugonjwa wa

chlamydia ufanyie vipimo kila mwaka mara 1

- Kutofanya ngono mara baada ya kujifungua,

mimba kutoka au mara baada ya kutoa mimba ili

kuhakikisha njia ya shingo ya uzazi imefunga

vema.

Ahsante.